In dieser Liste findest du die häufigsten Abkürzungen, die du auf römischen Inschriften finden kannst. Bitte beachte zum einen, dass auf Inschriften das V einem U und C manchmal einem G entsprechen kann und zum anderen, dass zwischen den Buchstaben in manchen Fällen auch Abstände („Leerzeichen“) stehen können. Schrägstriche (/) trennen in der Aufzählung unterschiedliche Varianten, für die die Buchstaben-Kombination stehen kann. Fett markierte Abkürzungen zählen zu den häufigsten, die man auf Inschriften finden kann.
A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V Z
A
A – Aulus / annus / annorum / asses / ā(b)
AA – Augusti (duo) / Augustales / Auli (duo)
AAA – Augusti (tres)
A A – aes alienum / apud agrum
A A A – auri argenti aeri
A B – amico bono
ABB – abbas
ABM – amico bene merenti
ABN(EP) – abnepos
A C – aere collato
ACT – actor / actum
A D – a domino / anno domini / ante diem
A D A (I) – agris dandis adsignandis (iudicandis)
ADVIT TAB – adiutor tabulariorum
ADL – adlectus
ADN – adnepos
AED – aedilis / aedes
AEDILIC – aedilica potestate / aedilicius
AED CVR – aedilis curulis
AEL – Aelius
AEM – Aemilia (tribu)
AEPP – archiepiscopus
AER COLL – aere collato
AET – aeternus (aeterna quies)
A L F (P) – animo libens fecit (posuit)
AMIL – a militiis
ANI – Aniensi (tribu)
AN(N) – annus / annorum / anno / anni
A P – anno provinciae
A RAT – a rationibus
ARG – argentum
ARK – arca, arcarius
ARN – Arniensi (tribu)
A S (F C) – a solo (faciundum curavit)
ASC – ascia (sub ascia dedicatum)
A V – agens vices / ave vale
AVG – Augustus / Augustalis, augur
AVGG – Augusti duo / Augustorum
A V P – agens vices praesidis
AVR – Aurelius
AVSPP – auspicia
B
B – beata
B B (M M) – bonis bene (malis male)
B D – Bona dea
B (D S) M – bene (de se) merenti
BF – beneficiarius
BM – bene merenti / bonae memoriae
B M F (P) – bene merenti fecit (posuit)
B M F C – bene merenti faciundum curavit
B M V – bonae memoriae vir
B Q – bene quiescat
B R P N – bono rei publicae natus
B T O Q – bene tua ossa quiescant
B V – bene vale
B VIX – bene vixit
C
C – Gaius / Caesar / cohors / civis / centurio / coniunx / curavit / clarissimus / carissimus / comes / censuere / colonia
C A – curam agens
CAES – Caesar
CAL – Calendis
CAM – Camilia (tribu)
CAND – candidatus
C B M F – coniugi bene merenti fecit
C C – coloni coloniae
C F (P V I) – clarissima femina (puer / vir / iuvenis)
CH(OR) – cohors
CL – Claudius / classis
CLA – Claudia (tribu)
CLV – Clustumina (tribu)
C M F (P V) – clarissimae memoriae femina (puer / vir)
CN – Gnaeus
COER – coeravit
COH – cohors
COL – Collina (tribu) / collegium / colonia
COM – comes
CON – coniunx
COR – Cornelia (tribu) / corona / cornicularius
CO(N)S – consul
C P – clarissimus puer (puella)
C Q V – cum quo vixit
C R – civis Romanus
C R P – curator rei publicae
CRV – Crustumina (tribu)
C S – carus suis / cum suis
C V – clarissimus vir
CVR – curator / curavit / curante
CVR AG – curam agens
D
D – Decimus / deus / dedit / decuria / dies / divus / dominus
D C S – de colegii (consilii / conscriptorum) sententia
D D – divi / decreto decurionum / donum dedit / dono dedit / dii deaeque / dedit dedicavit
D D D – dat / donat / dedicat / datum decreto decurionum / dono dedit dedicavit
D D L M – donum dedit libens merito
D D O – dis deabusque omnibus
DDQ – dis deabusque
DEC – decurio / decessit / decreto
DED – dedit / dedicavit
DEF – defunctus
D E R (I C) – de ea re (ita censure)
DES – designatus
DEV – devotus
DIC – dicavit
D I M – dis inferis manibus / deo invicto Mithrae
DISP – dispensator
D M (S) – dis manibus (sacrum) / dominus / dea Magna / dolo malo
D M P S – dis manibus (et) perpetuae securitati
D N – dominus noster
D N J C – dominus noster Jesus Christus
D N M Q E – devotus numini maestatique eius (eorum)
DNO – domino
DNS – dominus
D O M – deo optimo maximo
D O M A – deo optimo maximo aeterno
DON – donavit / donum
D P D – de proprio dedit
D P (S / P) – de pecunia sua / publica
D Q L S T T L – decite qui legitis sit tibi terra levis
D R P – dignum rei publicae
D S I M – deo soli invicto Mithrae
D S (P / FC) – de suo (posuit / faciendum curavit)
D S P (D D / C / D) – de sua pecunia (dono dedit / curavit / dedit)
D S S – de senatus sententia
DVP(L) – duplicarius
E
E – evangelista
E F (V) – egregia femina / vir
EL – electus
E M V – egregiae memoriae vir
EM V – eminentissimus vir
EPI – episcopi
EPO – episcopo
EQ – eques / equestris
EQ P(VB) – equo publico (ornatus)
EQ R – eques Romanus
EQ S – eques singularis
ESQ – Esquilina (tribu)
ET – ex testamento
EV – ex voto
E(X) T(EST) (F) – ex testamento (fecit)
EX A C – ex aere collato
EX FIG – ex figlina
EX OF(F) – ex officina
EX T P (F C) – ex testamento posuit (faciundum curavit)
E(X) V – ex voto
F
F – fecit
FAB – Fabia (tribu)
FAL – Falerna (tribu)
F B M – filio bene merenti
F C (I Q P) – faciundum curavit (idemque probavit)
F D S – fecit de suo
FEC – fecit, fecerunt
F F – faustus / felix
FIG(L) – figlina
FL – Flavius
FL(AM) (PP) – flamen (perpetuus) / flaminica
F P – filio pientissimo / funus publicum
FR – frater
FR(VM) – frumentarius
F S (ET S) – fecit sibi (et suis)
G
G – Caius / genius
GAL – Galeria (tribu)
G H L – genius huius loci
H
H – heres
HAR – haruspex
HAS (POST, PR) – hastatus (posterior, prior)
H B – homo bonus
H (B M) F – heres bene merenti fecit
H B Q – hic bene quiescit
H C – honoris causa
H D S P – heres de suo posuit
H E T – heres ex testamento
HFC – heres faciendum curavit
HH – heredes
H M (H N S) – hoc monumentum (heredem non sequetur) / honesta missio
H M M – honesta missione missus
HMP – hoc monumentum posuit
HOPL – hoplomachus
HOR – Horatia (tribu)
H S E – hic situs est / hic sita est
H S S – hic siti sunt
H T F (F C) – heres testamento fecit (faciendum curavit)
I
ID – Idus
I D – iure dicundo / Iuppiter Dolichenus
IIV(IR) – duumvir
IIIV(IR) A A A F F – triumvir aere argento auro flando feriundo
IIIIV(IR) I D – quattuorvir iure dicundo
IIIIIIV(IR) AVG – se(x)vir Augustalis
IMP – imperator
IN A(GR) – in agro (pedes)
IND – indictione
IN F(R) – in fronte (pedes)
IN H D D – in honorem domus divinae
INL – inlustris
INV – invictus
IOM – iovi optimo maximo
I S – infra scriptus
IVL – Iulius
IVN – Iunior
K
K(AL) – Kalendae
K S – karus suis
L
L – Lucius / legio / libertus / libens / leugae / locus
L(IB) – libertus
L(IB) A(N) – libens animo
L D – libens dat
L D D D – locus datus decreto decurionum
LEG (AVG / LEG) – legio / legatus (Augusti / legionis)
LEM – Lemonia (tribu)
LOC – locus
L Q Q V – loco quoquo versus
M
M – Marcus / milia / mensis / monumentum / municipium
MAE – Maecia (tribu)
MAG – magister
MAT – mater
MAX – maximus
M C – memoriae causa
M D (M I) – Mater deum (magna Idea)
M D M A – monumento dolus malus abesto
MEM – memoria
MEN – mensis / Menenia (tribu)
MER – merenti / merito
M F – mater fecit
M H M – missus honesta missione
MIL – miles / militavit (annos)
MISS – missus / missio
M M – municipes municipii / Mater magna
MON – monumentum / monetalis
M P – milia passuum / mater posuit
MVN – municipium
MVR – murmillo
N
N – natione / natus / nepos / noster / numen / numeris
NEG – negotiator
NOB CAES – nobilissimus Caesar
NON – Nonae
NVM – numerus / nummus
O
O(PT) – optimus / optio
OB – obiit / obitus
OB H(ON) – ob honorem
OB M E – ob merita eius
O(P) D(OL) – opus doliare
OF(F) – officina
O H S S – ossa hic sita sunt
OL(L) – olla
OP(T) – optio
OPN – ora pro nobis
O T B Q – ossa tua (tibi) bene quiescant
OVF – Oufentina (tribu) / oro vos faciatis
P
P – passus / pondo / posuit / publicus
P(ED) – pedes
PAL – Palatina (tribu)
PAP – Papiria (tribu)
PAR – parentes
PAT(R) – patronus
P C – patres conscripti / ponendum curavit
PEC – pecunia
PERP – perpetuus
PF – pius felix / (legio) pia fidelis
P(L) M(IN) – plus minus
POB – Poblilia (tribu)
POL – Pollia (tribu)
POM – Pomptina (tribu)
PONT MAX – pontifex maximus
POP – populus
P P – pater patriae / primipilus / pecunia publica / pater patrum
PR – praetor / praefectus / pridie
PR(OV) – provincia
PR (PER / VRB) – praetor peregrinus / urbanus
PRO(COS) – proconsul / pro consule
PR PR – pro praetore
P S – pecunia sua / pro salute
P V A – pius vixit annos
PVB – Publilia (tribu) / publicus
PVP – Pupinia (tribu)
Q
Q – quaestor
Q(Q) – quinquennalis
Q A(ER) – quaestor aerarii
Q B F F S – quod bene felix faustum sit
Q I(NF) (S) S S – qui infra (supra) scripti sunt
Q V (A) – qui vixit (annis / annos)
QVI(R) – Quirina (tribu)
R
R – Romanus / rubrica
RAT – ratio / rationalis
REC – recessit
RET – retiarius
ROG – rogat
ROM – Romilia (tribu)
R P – ratio privata / res publica / retro pedes
S
S – sacrum / scripsit / semis / servus / suus
SAB – Sabatina (tribu)
SAC – sacerdos (urbis) / sacrum
S A D – sub ascia dedicavit
SAL – salus
S A S – Saturno (Silvano) Augusto sacrum
S C – senatus consultum / singularis consularis / sub cura
SCA – Scaptia (tribu)
SCR(IB) – scriba / scripsit / scribendo (adfuerunt)
S D M – sine dolo mano / SC D M sciens dolo malo
SER – Sergia (tribu) / servus
SEV AVG – sevir Augustalis
SEX – Sextus
S F – sacris faciundis / sexfascialis / sine fraude
S F S (C L) – sine fraude sua (capere liceto)
SING – singulus / singularis
S L L M – solvit libens laetus meritus
SP – Spurius
S P – servus publicus / sua pecunia (dono dedit)
S P F (C) – sua pecunia fecit (faciundum curavit)
SPL – splendidus (eques Romanus)
S P P (D D) – sua pecunia posuit (dedicavit)
S P (P) Q R – senatus populusque (plebesque) Romanus
(S) S S – (supra) scripta sunt / supra scriptus
ST – sanctus
STEL(L) – Stellatina (tribu)
STIP – stipendia
STL IVD – stlitibus iudicandis
S T (V) T L – sit tibi (vobis) terra levis
SVBPR(AEF) – subpraefectus
T
T – Titus / tabula / testamentum / titulus / turma
TAB – tabularius
T B Q – tu bene quiescas
TER – Teretina (tribu) / terminus
TES – tessarius
T F – testamento fecit
T F I (S) – testamento fieri iussit (sibi)
T(H)R – Thraex
TI(B) – Tiberius
T M P – titulum memoriae posuit
T O B Q – tua ossa bene quiescant
T(RIB) P(OT) – tribunica potestate
TR(IB) PL – tribunus plebis
T T L S – tibi terra levis sit
V
V – verna / vir / vixit / votum / vale
V A – vices agens
V A(N) – vixit annis
V A S(ACR) P P – viis aedibus sacris publicis procurandis
V A S L (L M) – votum animo solvit libens (laetus merito)
V B (D R P) – vir bonus (dignus rei publicae)
V C (ET INL) – vir clarissimus et inlustris
V E – vir egregius
VEL – Velina (tribu)
V EM – vir eminentissimus
VET – veteranus / Veturia (tribu)
VEX – vexillarius
V F (S) – vivus fecit (sibi) / verba fecit
V I(N)L – vir inlustris
VIVIR – se(x)vir
VIX – vixit
V L – vir laudabilis
V L M S (P) – votum libens merito solvit (posuit)
VLP – Ulpius
VOL(T) – Voltinia (tribu)
V P – vir perfectissimus / vice praesidis
V P (L M) – votum posuit libens merito
V S (L L M / L A) – votum solvit (libens laetus merito / libens animo)
V V – virgo Vestalis / vivus vivo (fecit)
Z
Z – zerna / zeses / Zosimi / Zucchabar
ZAM – Zama / Zamensium
ZC – zetera et cetera
ZE – zetera
ZEL – Zeloti
ZENO – Zenone
ZEP – Zephyros
ZOSI – Zosimus